Aktualności

3 maja 2022 r. – 231. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja

Konstytucja 3 Maja została uchwalona po I rozbiorze Polski. Utraciliśmy wówczas około 1/3 terytorium, w tym Prusy Królewskie oraz część Małopolski. Ponadto Polska została odcięta od morza, co oznaczało zahamowanie eksportu zboża przez Gdańsk. W kraju stacjonowało wojsko rosyjskie, a decydujący głos w sprawach państwowych należał do ambasadora rosyjskiego. W takich okolicznościach coraz bardziej zdawano sobie sprawę z wad ustrojowych polsko-litewskiego państwa i coraz powszechniejsza była też gotowość do przeprowadzenia zasadniczych zmian systemu władzy. W 1788 r. zwołano Sejm Czteroletni (1788-1792) zwany też Wielkim. Podczas jego obrad wprowadzono wiele zmian w funkcjonowaniu Rzeczypospolitej, w tym tę najważniejszą – Ustawę Rządową. 3 maja 1791 roku w Sali Senatorskiej Zamku Królewskiego obecna była tylko jedna trzecia posłów i senatorów, ale mimo to Konstytucja została przyjęta przez aklamację przy poparciu zebranej przed zamkiem ludności Warszawy. Konstytucja 3 Maja była drugą na świecie, a pierwszą w Europie, spisaną konstytucją. Jej autorami byli: król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki oraz Hugo Kołłątaj.

Co zmienił ten dokument?

Przede wszystkim ustrój państwa na monarchię konstytucyjną oraz ograniczenie demokracji szlacheckiej, zniesienie liberum veto. Mocą konstytucji została zniesiona odrębność Korony i Litwy oraz wprowadzono trójpodział władzy. Władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy parlament, władzę wykonawczą – król i Straż Praw, a sądowniczą niezawisłe sądy.

Od kiedy świętujemy ten dzień?

Do ustanowienia 3 maja świętem narodowym doszło 29 kwietnia 1919 roku, na 31 posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego. Po II wojnie światowej obchodzono je do 1946 roku. Jednak od tego czasu, władze komunistyczne zabroniły i zaprzestały publicznego świętowania. Święto Konstytucji 3 maja zniesione zostało oficjalnie w 1951 roku. Dopiero w roku 1981 ponownie władze świętowały to historyczne wydarzenie. Trzeci maja stał się dniem wolnym od pracy ponownie na mocy ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku.